2. Abdülhamit zamanında Osmanlı’nın elinden çıkan topraklar: Kıbrıs, Bulgaristan’ın bir bölümü, Bosna-Hersek, Romanya, Karadağ, Sırbistan, Niş, Besarabya, Kars, Ardahan, Batum, Artvin, Tunus, Teselya, Mısır ve Girit Adası idi. Ki bu toprakların toplam yüz ölçümü 1. Dünya savaşında kaybedilen topraklardan daha büyüktü. Dahası 1897 Yunan Harbi sahada kazanılmış lakin masada kaybedilmişti.
Musul, Kerkük, Kudüs, Urfa, Antep, Maraş, İzmir hatta İstanbul bile Sultan Vahdettin zamanında kaybedildi. Ege Denizindeki On iki ada Uşi Antlaşması ile yitirildi. Bu antlaşma imzalandığında Osmanlı tahtında 5. Mehmet oturuyordu. Yıl 1912 idi ve Lozan’ın imzalanması için daha 11 sene geçmesi gerekiyordu.
Hal böyleyken bunca vatan toprağını kaybedenlere ulu halifeler muamelesi yapıp Osmanlı’nın kaybettiklerini Lozanda geri anlamayanlara hain muamelesi yapınca insan ne söyleyeceğini bilemiyor. Bir sayfa bile Lozan tutanağı okumadan Halil İnalcık kesilen arkadaşlar hakkında rahmet üzerine rahmet okuyor.
