• İmsak 00:00
  • Güneş 00:00
  • Öğle 00:00
  • İkindi 00:00
  • Akşam 00:00
  • Yatsı 00:00
  • İFTARA KALAN SÜRE 00:00:00
İMSAKİYE 2024 - İstanbul

Tanıdıklarım

featured

Ömer KARABAYIR**

Tanıdıklarım – Hüseyin Cahit YALÇIN Haz: Göktürk Ömer ÇAKIR Ötüken Neşriyat, 2. Basım, 248 Sayfa, İstanbul 2019, ISBN: 978-605-155-787-8

Hüseyin Cahit Yalçın’ın portrelerinin derlemesinden oluşan ve Göktürk Ömer Çakır’ın yayına hazırladığı Tanıdıklarım adlı eserden dilimiz döndüğünce söz edeceğiz. 1875 yılında dünyaya gelen Yalçın; gazeteci, yazar, çevirmen ve siyâsetçi kimliğiyle Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi için mühim karakterlerden biridir. 82 yıllık ömrünü dolu dolu geçiren Yalçın’ın yayımlanmış onlarca eseri ve çevirileri mevcuttur. Bilindiği gibi Tanin Gazetesi’nin de kurucularından biridir. Bu yönüyle ve diğer icraatlarıyla Türk fikrî ve edebî sahalarında hatırı sayılır bir yer işgâl etmiş, ürettikleriyle iz bırakmıştır.

Ötüken Neşriyat tarafından ikinci baskısı yapılan çalışma, yakın târihimizin meşhur bâzı sîmâları hakkında özet, ancak isâbetli mâlûmât veriyor. Tanıdıklarım, daha önce (1936) Yedigün dergisinde tefrika edilen 34 portreyi içeriyor. Ele alınan isimlerin ortak özelliği ise kitabın adından da anlaşılacağı gibi hepsinin, Yalçın’ın tanış olduğu kişilerden oluşmasıdır.

Kitapta, portrelere geçilmeden önce, Yalçın’ı tanıyanların yazdıklarına[1] da yer verilmiştir. Bu bölüm, onun düşünce yapısı, faaliyetleri ve kişiliğine dâir fikir edinebilmeyi sağlamaktadır. Portrelerde ise mercek altına alınanların karakter özellikleri ve yaşayış şekilleriyle beraber Yalçın’ın kendileriyle yaşadığı anılara da değinilmiştir.

Kendisi de İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin bir mensubu olan Yalçın’ın portreleri çoğunlukla cemiyet içerisindeki kimselerden oluşuyor. Cemal, Enver, Talat Paşalar, Ziya Gökalp, Ahmet Ağaoğlu, Sait Halim Paşa, İkinci Wilhelm, Babanzade İsmail Hakkı ve sair isimler, onun kaleminde yeniden vücut bularak okurun karşısına çıkıyor. Genellikle saygı duyduğu kişileri anlatmayı tercih ettiği ve övgü cümlelerini sık kullandığı hâlde, Buşo ve Gümülcineli İsmail, onun şiddetli tahkîrinden fazlasıyla nasipleniyor.

Eserde dikkati çeken bir durum olarak, H. Cahit Yalçın’ın, kaleme aldığı sîmâlardan bâzılarına, nispeten daha yakın olduğu görülür. Bu kişilerden biri şüphesiz, portreler arasında kendisinden en çok bahsedilen Talat Paşa’dır. Yalçın, her adımını Türklük için attığını dile getirdiği Paşa’yı, “temiz, yüksek ve âlicenap ruhlu” olarak tanımlar; onun, “küçük ruhlu, dalkavuk tabiatlı, menfaat düşkünü” insanlara tahammül edemediğini ifâde eder. “O, Dahiliye Nezareti’ne bir hırs-ı câh entrikası, fırkacılık hesapları, miskin ve âdi menfaat mülâhazaları neticesi olarak gelmedi. İttihat ve Terakki’nin en temayüz etmiş, en ümit veren, en fedakâr ve lâyık bir ferdi sıfatıyla o mevkie geçti.” (s.228-229) sözleriyle Paşa’ya methiye düzerken muhtemelen birilerini de istihzâ ile taşlar.

Portreler, okura tebessüm ettiren[2] anıları barındırdığı gibi siyâsî gelişmelere dâir çarpıcı izahları da ihtivâ eder. Öte yandan Ermeni Tehciri gibi hassas meseleler Yalçın’ın portrelerinde kendisine yer bulur. Malta sürgünzedelerinden olan Yalçın, hâliyle Bekirağa Bölüğündeki anılarından da sık sık söz eder.

Eserde, kullanımı azalmış kelimeler olabildiğince fazla yer almasına rağmen hemen yanlarında editör mârifetiyle –köşeli parantez kullanılarak- günümüzdeki karşılıkları verilmiştir. Tefrika sırasına göre dizilen bölümlerin başına anlatılan kişinin bir portresi, yazının künyesi ve dergide yayınlanmış hâlini gösteren resmi eklenmiştir. Bu yönüyle eser, intizamlı bir görünüme sahiptir.

Tanıdıklarım, yakın târihimizde husûle gelen kimi hâdiselere bizzat tanığı tarafından temin edilen bir kaynak hüviyetindedir. Dönemin hassas meselelerine ve Bilhassa Ermeni Tehcirine ilişkin can alıcı diyalogları barındırır. –Çoğunlukla- İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin meşhur sîmâları hakkında ve İkinci Meşrutiyet’in ilân edildiği döneme dâir bilgi edinmek isteyen herkesin faydalanabileceği bir eser olduğunu not düşmemiz gerekir. 20.yy Türkiyesi’nin bir bölümüne ışık tutan bu eseri okumanızı öneririz.

* Bu yazı, Kitap Şuuru intisabıdır.

** Kitap Şuuru Editörü, [email protected], [email protected]

[1] Şiar Yalçın’ın ve Sami Çölgeçen’in H. Cahit Yalçın hakkında yazıları; Yalçın’ın Çölgeçen’e yazdığı mektup ve Prof. Dr. Cemil Koçak’ın takdimi portrelerden önce verilmiştir.

[2] Bir örnek için bkz. s. 51-56 – “Ubeydullah Efendi” bölümü.

0
alk_la
Alkışla
0
sevdim
Sevdim
0
k_zg_n
Kızgın
0
_a_rm_
Şaşırmış
0
be_enmedim
Beğenmedim
Tanıdıklarım