Referandum öncesinde Türkiye’ye gelerek, gerek kampanyaları, gerekse oy verme ve sayım işlemlerini yerinde gözlemleyen AGİT heyeti, “ön raporunu” bugün açıkladı. Ayrıntılı rapor ise daha sonra açıklanacak.
İşte AGİT’in ön raporunda yer alan tüm unsurlar;
* Seçmenlere, oylanacak metin konusunda tarafsız bilgi aktarılmadı.
* Olağanüstü hal sürecinde kısıtlanan temel özgürlükler, tüm süreç üzerinde olumsuz etki yaptı.
* “Evet” ve “hayır” tarafları eşit propaganda yapma imkanına sahip olamadı
* Medyada “evet” kampanyası çok geniş yer bulurken, medya üzerindeki kısıtlamalar, gazetecilerin tutuklanması ve medya kuruluşlarının kapatılması, seçmenlerin çoğulcu fikirlere erişim imkanını azalttı.
* Oy verilen yerlere sivil toplum gözlemcileri sokulmadı.
* Valiler olağanüstü hal rejiminin kendilerine verdiği yetkiyi, toplanma ve ifade özgürlüklerini kısıtlamak için kullandı.
* Olağanüstü hal, hukukun üstünlüğünü ortadan kaldırmak amacıyla kullanıldı.
* Genel olarak referandum Avrupa Konseyi standartlarını karşılamadı. Yasal çerçevede gerçek bir demokratik süreçin işlemesi için uygun değildi.
Siyasi partilere eşit zaman tanımadı. Kamu adına yayın yapan kuruluş tercihini iktidar partisi ve Cumhurbaşkanı adına kullandı. Bu konuda YSK’nın yaptırım yetkisi de elinden alındı.
* Meşru siyasi partilerin referandum kampanyasına tam katılımına kısıtlamalar getirildi. Diğer ilgili kurum vekuruluşlara da kampanya kısıtlaması getirildi. YSK, sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütlerinin kampanya faaliyeti yapmalarına izin vermedi.
* Yerel kamu görevlileri “evet” kampanlarında yer aldı.
* Kamu imkanları uygun şekilde kullanılmadı. “hayır” kampanyaları kamu imkanlarıyla etkisizleştirildi
* Bazı üst düzey yetkililerin “hayır” destekçilerini terörist sempatizanı olarak göstermesi, kampanya dilini lekeledi.
* “hayır” destekçileri kampanyalarını yürütürken polis müdahalesine ve şiddete maruz kaldı.
* Oy verilen yerlerin içinde ve dışında polis mevcudiyeti vardı. Bazı yerlerde polis, oy vermeye gelen seçmenlerin kimlik numaralarını bile kontrol etti
* YSK’nın tam da oy verme günü yayınladığı karar, oyların geçerliliğine ilişkin kriteri değiştirdi. Bu durum hem mevcut yasayla çelişti hem de seçimlerin hukukiliği konusundaki önemli bir garantiyi ortadan kaldırdı..
