Türk ve Türkiyeli tartışması, Türkiye’de uzun süredir var olan bir tartışmadır. Hattâ 1920’lere kadar gitmektedir. Ancak özellikle Soğuk Savaş döneminde liberal sağ (DP, AP, ANAP, DYP), Türk adına karşı tavır bir yana, millîyetçi görünmeye önem verdiği için Türk-Türkiyeli tartışması, genel olarak Türkiye solunun gündeminde olan bir konu olmuştur.
Bununla birlikte iki kırılma noktasının üzerinde durmak gerekir. Birincisi, 1969 yılında Necmeddin Erbakan öncülüğünde kurulan ve Türkiye’nin ilk İslâmcı partisi sayılabilecek olan (geçmişte kurulan İslâm Demokrat Partisi gibi partiler, organize bir hareket oluşturamamıştır.) Millî Nizâm Partisi’dir. Böylece geçmişteki Türkçülük-İslâmcılık fikir tartışmaları yeniden başlamış ve İslâmcı yazarların Türkçülüğe ve bu arada Türklüğe yönelik birçok saldırgan ifâdeleri olmuştur. Meselâ Atsız’ın “Yobazlık Bir Fikir Müstehasesidir” ve “Türkçülüğe Karşı Yobazlık” adlı yazılarına yazmasına neden olan Hasan Bağcı’nın Ziyâ Gök Alp’ı tekfîr eden ve Türkçülüğü, İslâm’ın yerini alması için Yahûdîlerin desteklediğini sözleri önemlidir[1]. Atsız’ın verdiği yanıt üzerine Hasan Bağcı da bir karşı yanıt yazmış ve orada kendisini açıkça ortaya koymuştur[2]:
“Herkes bilmektedir ki, İslâm, ırk ve renklere bir hudut tanımadığı gibi, iklim sınırlarını da tanımaz. Çünkü, bütün dünya, yalnız Allahındır.”
Elbette, Hasan Bağcı, tek değildir. 1970’li yıllarda Millî Selâmet Partisi’nin gençlik kolu gibi çalışan Akıncılar grubuna yakın olan Şûrâ[3] adlı gazetenin, açıkça “Türkiyeli” adını kullanmaktadır. Derginin tümünde Türk yerine “Türkiyeli Müslümanlar” ifâdesi yer almaktadır. Gazetenin açıklama kısmında da böyle yer aldığı gibi, aynı sayıda İbrahim Taha Emre tarafından yazılan “Türkiyeli Yiğit Müslümanlar” başlıklı yazı da olduğu gibi ortada durmaktadır. Tabiî, süreç içerisinde bunun gibi sayısız örnek olduğu görülecektir.
İkincisi ise 1980’li yıllarda SSCB’nin açılma ve özgürleşme girişimleri, ardından da 1991’de SSCB’nin dağılması sonrasındaki süreç içerisinde sosyal demokrasiye yakın görünen ama daha ziyâde Avrupa’daki “yeni sol” denen akımların etkisiyle oluşan liberal sol grupların ve kimi İslâmcı grupların da etkisiyle bu tartışma, daha genel bir çizgiye yayılmış oldu. Öyle ki, eskiden sâdece Türkiye solunun gündeminde olan bir konu, İslâmcı ve liberal sağdan, komünist sola kadar geniş bir çerçevede görülür oldu.
1968’de Almanya’nın Köln şehrinde kurulan “Avrupa Türkiyeli Toplumcular Federasyonu (ATTF)”[4] ile 15 Haziran 1974 târihinde Almanya’nın Recklinghausen şehrinde kurulan “Avrupa Türkiyeli Demokratik İşçi Dernekleri Federasyonu (ATDİDF)” gibi kurumların varlığı, açıkça önümüzde durmaktadır. Daha öncesinde Mustafâ Suphi, TKP’nin 1. Kongresi’nde de Türkiyeliler ifâdesini tercih etmektedir[5].
Dolayısıyla görüldüğü gibi Türk millî kimliğini hedef alan bütün akımlar, Türkiyeli adını Türk adının yerine yerleştirmeyi, Türk adının karşılığı olarak kullanmayı istemektedirler. Elbette, Türkiye’nin “Türk ülkesi” anlamına gelmesi, Türkiyeli’nin de “Türk ülkesinden olan” gibi bir saçma isim olması, bunları rahatsız etmemektedir. Sonuçta Türk adı hedef alındığı için rahatlıkla her türlü saçma isim kullanılabilir.
Bu yüzden de sürekli önümüze sürülen “Türk değil Türkiyeli” dayatmasının temelinde “millî kimliğin” ortadan kaldırılması isteği yatmaktadır. Türk edebiyâtı, san’atı, sineması, tiyatrosu yerine Türkiye edebiyâtı, san’atı, sineması, tiyatrosu demelerinin temelinde bu vardır. Bu millî kimliğin yerine coğrâfî kimliğin yerleştirilmesi isteğidir. Bu da Türk millî kimliğinin, Türk ulus devletinin temellerinin yıkılması ya da tahrîb olmasına yol açacak bir tehlikedir.
[1] Bağcı, Hasan, “Bunları Biliyor Musunuz”, İslâm’ın İlk Emri: Oku, c.9, s.96, ss.18, Şubat 1970, Konya
[2] Bağcı, Hasan, “İslâm’a Karşı Yobazlık III”, İslâm’ın İlk Emri: Oku, c.10, s.101, ss.19, Ağustos 1970, Konya https://katalog.idp.org.tr/pdf/4656/8625 (Erişim târihi: 15 Ocak 2023)
[3] Şûrâ, Aylık Siyasi Gazete, 3 Temmuz 1978, İstanbul https://katalog.idp.org.tr/pdf/2554/4798 (Erişim târihi: 15 Ocak 2023)
[4] https://www.tustav.org/yayinlar/kutuphane/ATTF-kutuphanesi/ATTF-tanitim-brosuru.pdf (Erişim târihi: 15 Ocak 2023)
[5] Atasoy, Emel Seyhan, Bayülgen, Meral (der.), Türkiye İştirakiyun Teşkilâtlarının Birinci Kongresi (TKP Kuruluş Kongresi) Bakû / 10-16 Eylül 1920 (Tutanaklar-Belgeler), s.21, Sosyal Tarih Yayınları, 1. Baskı, Kasım 2008, İstanbul
