Türkiye Cumhuriyeti Devleti yurt dışına özellikle batıya kaçırılmış veya vb. yollarla çıkarılmış Türkiye siyasi sınırları içerisinde yaşamış medeniyetlere ait veya kendi kültürüne ait tarihi eserleri tekrardan ait oldukları topraklara yani Türkiye’ye getirebilmek için uzun zamandır mücadele vermektedir. Mücadele verdiği devletlerin en önemlilerinden biri de ABD’dir.
ABD’de bilindiği üzere çok sayıda müze vardır. Fakat bu müzeler içerisinde en önemlisi dünyada da en iyi müzelerden biri olarak kabul edilen New York Metropolitan Museum of Art’dır. Ün konusunda dillere destan olan müzenin bana göre destanı ayıplarla örtülüdür. Çünkü Afrika, Asya, Anadolu, Ortadoğu vb. coğrafyalarda yaşamış veya yaşıyor olan birçok medeniyetin izleri burada sergilenmektedir. Elbette sergilenen eserler ait oldukları coğrafyadaki devletlerden izin alınarak geçici olarak sergileniyorsa problem yoktur. Aksi durumda ise sergi sadece hırsızlığı sergilemek olur. Çünkü tarihi eserler ait oldukları toprakların vatandaşıdır ve malıdır.
Türkiye, Amerikalılarla mücadelesini T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve T.C. Dışişleri Bakanlığı öncülüğünde sürdürmektedir. Kültür Bakanlığı bu tür mücadeleler hakkında bilgileri de resmî internet adresinden güncel olarak kamuoyuna sunmaktadır. Bu bilgilerden yola çıkarak yapmış olduğumuz araştırmalarda Türkiye, ABD’ye karşı 1980 yılından bu zamana kadar yaptığı haklı tarihi eser mücadelelerinin yirmi dokuzunu kazanmıştır. Dolayısıyla eser veya eserler ait oldukları topraklara yani Türkiye’ye geri getirilmiştir. Geri getirilen eserlerin ve yapılan mücadelenin muhakkak hepsi önemlidir ancak makalemizde bir örnek vermek yeterli olacaktır;
Uşak ve çevresinde 1960-1965 ve 1968 yıllarında yapılan kaçak kazılar sonucu Lidya Tümülüsleri soyulmuş, yapılan bu yağma ve kazılar hem mezar odalarının, hem de bazı buluntuların tahribine neden olmuş, pek çok eser kaçakçıların eline geçmiştir.
Uşak ve çevresindeki tümülüslerden çalınan eserlerin Metropolitan Museum of Art tarafından satın alındığının öğrenilmiştir. Bakanlığımız yazılı başvuruda bulunarak eserlerin iadesini talep etmiştir. Söz konusu müzeden olumsuz cevap gelmesi nedeniyle dava süreci başlamış ve mahkemenin Türkiye lehine karar alması üzerine, 1993 yılı başlarında Metropolitan Museum of Art yetkilileri dava konusu Lidya eserlerini ülkemize iade etmeyi önermiştir. Yapılan görüşmeler sonucunda üç yüz altmış üç parçadan oluşan Lidya Hazinesi, davadan vazgeçilmesi üzerine iade edilmiş ve Ekim 1993’te ülkemize getirilmiştir.28 Haziran 1996 tarihinde ülkemize getirilerek Uşak Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.
Umarım ki devletimiz ve devletler tarafından verilen bu tür haklı mücadeleler devam eder ve eserler ait oldukları vatana döndürülür.
Nihayi olarak ise ABD’nin ve buna benzer kimi güçlü devletlerin yaptığı bu tür kötü eylemler (hırsızlık gibi) güçlü ve adil oldukları iddiasını çürütmektedir.
