İngiltere’nin ve dünyanın en meşhur müzelerinden biri hiç kuşkusuz British Museum’dur. 1750’li yıllarda kurulan bu müze birçok medeniyetin izlerini içerisinde sergiler. Tarih bilimiyle alakalı araştırmalar yapıyorsanız veya bu konulara meraklıysanız yolunuz bu müzeye rahatlıkla düşebilir. Müze İçerisinde Afrika, Asya, Anadolu, Avrupa, Arap vb. coğrafyalara ait medeniyetlerin izlerini görebileceğiniz bölümler vardır. Yani müze aslında dünya müzesidir. Hiç kuşkusuz bu müzenin İngiltere’ye bir hayli fazla ekonomik ve bilimsel katkısı vardır. Çünkü insanlar hem internet araştırmaları ve gezileriyle, hem de normal araştırma ve gezilerle bu müzeye akın ederler.
Tabi bu müzenin bu kadar çok uluslararası eserle donatılması ve müzeye bu kadar çok insanın ilgisinin çekilmesi kolay olmamıştır.
İngiliz elçilerinden, İngiliz tüccarına, tüccardan İngiliz seyyahına, seyyahtan İngiliz olmayan bürokratlara, bürokratlardan İngiliz olmayan tüccar ve vatandaşlara kadar hepsi bu müzeyi bu hale getirmek için uğraşmıştır.
Mesela Napoleon Bonaparte, Mısır’ı işgal ettiği zaman bilim adamlarına birçok heykel, lahit, yazılı taş vb. eserler buldurmuş Fransa’ya göndermiştir. Fakat İngiliz Amiral Nelson, Fransızları yenince bu eserler İngilizlere verilmiş, onlarda British Museum’a koymuşlardır. Bu bilgiler bu müzenin tarihi hikayelerinde apaçık yazar. Bizim Anadolu müzelerinde ise bu tür hikayelere ve alakamız olmayan coğrafyalara ait eserlere rastlamak çok güçtür. Üstelik hâla yıllarca üzerinde yaşadığımız fakat şu an bizle yönetimsel olarak alakası olmayan topraklardaki sanat eserlerini onarmak için alakalı kurumlar çaba gösterir. Fakat Avrupalılar ise, ata saydıkları ve kendi insanlık kültürlerini dayandırdıkları Yunan kültürünü gelip tahrip etmişler ve bulunduğu topraklardan çekip götürmüşlerdir.
Mesela 1846 yılında İngiltere’nin Osmanlı büyük elçisi Canning, Abdülmecid’den aldığı izinle Bodrum’da bulunan, Dünyanın Yedi Harikasından biri olarak kabul edilen Mausoleum frizlerini sökerek İngiltere’ye British Museum’a götürmüştür. Dolayısıyla eserin bulunduğu yer ve bölümleri tahrip edilmiştir. Düşünmekte ve altının çizmekte fayda vardır bu eser Dünyanın Yedi Harikasından biridir!
Bu örnekler çoğaltılabilir, asıl mesele bu müzedeki çalıntı eserlerin fazlalığıdır. Aslında bu eserler medeni olduklarını yere göre sığdıramayan bir milletin geçmiş dönem yaptığı zorbalıkları yansıtmaktadır.
Günümüz de milletler arası çalıntı eseleri ait oldukları coğrafyaya götürme amaçlı anlaşmalar yapılsa da bir yerde bu antlaşmaların geçerliliği yoktur. Fakat yine de devletimiz kendi coğrafyasına ait eserleri geri almak için mücadele vermektedir. Özellikle Almanya ve Amerika’yla bu konudaki çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.
Sonuç olarak British Museum kültür suçlarıyla katılarak bir yerlere getirilmiş bir müzedir. Öyle överek, ne müze yapmışlar diyerek yaygara çıkarmaya gerek yoktur. Müze hakkında yaygara yapılması gereken konu “çalınmış eserleri ait oldukları yerlere vermeleri” olmalıdır.
