1915 yılında Ankara’da yapımı başlanılan İttihat ve Terakki Cemiyeti binasında 23 Nisan 1920 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde Türkiye Büyük Millet Meclisi açılır. Meclise Kozan’ı temsilen Fevzi Paşa (Fevzi Çakmak), Dr. Mustafa Bey (Mustafa Elvan Cantekin), Dr. Fikret Bey (Takiyettin Fikret Onuralp), Reşit Paşa (Reşit Ronabar) ve Hüseyin Bey (Hüseyin Çelik) katılır. Kozan’ı temsilen Ankara’da bulunan mebuslardan sadece Hüseyin Bey Kozanlı’dır.
Kozanlı Ahmet Cevdet Çamurdan’ın “Kozanımızın en namuslu ve faziletli adamlarından müteşekkil…” şeklinde tanımladığı Hacıhüseyinli[1] ailesinden din adamı Şeyh Ali Efendi’nin oğlu Hüseyin Bey 1874 tarihinde Kozan’da doğar. Rüştiye eğitimi ile beraber medrese eğitimi de almıştır. Çiftçilikle uğraşan Hüseyin Bey II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye olmuştur. 1910 yılında Kozan’da belediye reisi olarak görev yapmaya başlamıştır. İttihat ve Terakki Fırkası tarafından 1915 yılında uygulamaya konulan Ermenilerin sevk ve iskan işlemlerinin Kozan’daki uygulayıcılarından olmuştur. I. Dünya Savaşından sonra Kozan’ı Fransızların işgal etmesi üzerine onların şehre gelişi sırasında hazırlık yapmadığı ve Fransız bayrağı çekmediği için belediye reisliği görevinden alındığı bilinmektedir. 1918 yılının son aylarında Kozan ve çevresinde Ermeni mezalimine karşı halkı örgütlemeye başlar. Hüseyin Bey, bu dönemde akrabaları olan Ali Şadi Bey[2], Yarımzade Ahmet Bey[3] ve baytar müfettişi Muzaffer Bey ile Ali Saib Bey[4] önderliğinde İntibah Cemiyeti adlı gizli bir yapılanma oluşturur. Cemiyetin önderi Ali Saib Bey’in hatıralarında “…Durgun bir suya atılmış taş gibi gittikçe büyüyerek gizli bir varlık kazandı.” dediği yapılanma Kozan, Kadirli, Feke ve Hacın bölgesinde taraftar toplamıştır. Mustafa Kemal Paşa’dan haberdar olmadan kurulan cemiyet bölgede önemli kazanımlar elde etmiş ve Anadolu ve Rumeli Müdafa-yı Hukuk Cemiyeti’ne katılmıştır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldıktan sonra Kozan’ı temsilen Ankara’ya gidenler arasında Kuva-yı Milliye teşkilatlarında görev alan Hüseyin Bey de bulunmaktadır. Meclise 12.08.1920 tarihinde katılan Hüseyin Bey’in Kozan mebusları arasındaki tek Kozanlı olması Kozan Tarihi açısından da önemlidir. Mecliste -Birinci Grup- içerisinde bulunmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde mali kanunlar komisyonunda görev yapmıştır. Ayrıca mebusluğu devam ederken Kuva-yı Milliye hareketine destek vermek amacıyla meclisten 6 ay izin almıştır. Mebusluk görevinden sonra Kozan’da çiftçilikle uğraşmaya devam etmiştir. Hüseyin Çelik 5 Şubat 1928 tarihinde vefat etmiştir. Kabri Kozan şehir mezarlığındadır.
1923 yılı seçimlerinde Kozan’ı Ali Saip Ursavaş ve Ali Şadi Çelik temsil ederler. Bu Kozan’ın ilden ilçeye dönüşmeden önceki son seçimi olur. 30.05.1926 tarih ve 877 sayılı “Teşkilat-ı Mülkiye Kanunu” gereği yapılan düzenleme ile Kozan ilçe haline gelir. Kozan’ı il olduğu dönemde mecliste Kozanlı olarak 1920 ve 1923 yılında Hacıhüseyinliler temsil etmiştir.
Dipnotlar:
[1] Kozan’da yaşayan Yarımoğlu, Çelik ve Demiralp soyadını taşıyan aileler
[2] Ali Şadi Bey; İstanbul’da Hukuk eğitimi almıştır. Kozan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başkanlığı da yapan Ali Şadi Bey, Kozan’ı ilçe olmadan önce 1923 yılında mecliste mebus olarak temsil etmiştir. Soyadı kanunu ile Çelik soyadını kullanmıştır.
[3] Ahmet Yarımoğlu; Kuva-yı Milliye teşkilatlarında görev almıştır. İşgal döneminde hapse atılmış ve Kozan dışına çıkması Fransız yönetimi tarafından yasaklanmıştır.
[4] Kozan Jandarma Komutanı Ali Saib Bey, Mustafa Kemal Paşa’nın emri ile Urfa’daki Kuva-yı Milliyeyi teşkilatlandırmış ve soyadı kanunu ile Ursavaş soyadını almıştır.
