Uluslararası Anadil Günü vesilesiyle, Uygur Hareketi, dil silinme riski altındaki topluluklarla dayanışma içinde durarak, Uygur dilinin korunması için derhal uluslararası eylem çağrısında bulunuyor. Uygur dili, Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) kültürel asimilasyon ve silme amaçlı soykırım politikalarının bir parçası olarak ciddi tehdit altında.
ÇKP, özellikle Uygur dilini, bunun Çin’in “uyumunu bozacağı” gerekçesiyle sıkı bir şekilde kısıtlıyor. 21. yüzyılın ilk birkaç yılında, Doğu Türkistan’da dil politikası keskin bir şekilde değişti ve okullar Uygurca yerine Çince öğretmeye başladı. 2010’lar geldiğinde, Uygur edebiyatı dışındaki her ders Çince olarak öğretiliyordu. Devam eden Uygur soykırımı sırasında, Uygur dili okullarda konuşulması yasaklandı ve kitapçılardan, sokak tabelalarından ve duvar resimlerinden kaldırıldı, “ayrılıkçı” olarak etiketlendi.
Uygur edebiyatı ders kitaplarının editörleri, ders kitaplarına Uygur tarihini dahil ettikleri için “etnik nefreti körüklemek” suçlamasıyla hapse atıldı. Uygur hareketi Genel Sekreteri Kamalturk Yalqun’un babası, tanınmış yazar ve edebiyat eleştirmeni Yalqun Rozi, haksız yere hapse atılanlar arasındaydı. Yalqun Rozi ve diğer ders kitabı hazırlama komitesi üyeleri, o zamanlar ÇKP Eğitim Bakanlığı tarafından bu projede çalışmaları istendi ve bakanlık sistematik olarak tüm ders kitaplarını onayladı. Gelecek nesilden Uygur dilini silmek için, Uygur çocukları anadillerini konuşmaktan yasaklandı ve devlet tarafından işletilen yatılı okullara gönderildi. Hatta daha önce akıcı konuşabilenler, üzerlerindeki travma ve zihin kontrolü nedeniyle daha sonra konuşamaz hale geldi.
Uygur Hareketi lideri Ruşen Abbas, “Dil çeşitliliği ve tüm diller, temel bir insan hakkı olarak korunmalıdır. Dil, herhangi bir etnik grubun kimliği için vazgeçilmezdir ve kullanımının yasaklanması, bir ulusu yok etmeye yönelik bariz bir girişimdir.” diye ekledi. “Bu günü onurlandırmak için, uluslararası toplum, ÇKP’nin Uygur halkının diline ve kültürüne yönelik soykırımcı saldırısını durdurmak için kesin adımlar atmalıdır.”
Uygur dili, Çin hükümetinin Uygur kültürünü yok etmeye yönelik devam eden soykırım kampanyası arasında Uygur halkının yaşam tarzını korumak için hayati öneme sahiptir. Kültürel silinmeye karşı tepki olarak, Temsilci Young Kim, Uygur Politikası Yasası’nı (H.R. 2766) tanıttı, bu yasa tasarısı yakın zamanda Temsilciler Meclisi’nde geçti ve Senato onayını bekliyor. Tasarı, Uygur dilini korumayı ve teşvik etmeyi amaçlıyor, bu suistimallerden sorumlu Çinli yetkililere yaptırım uygulamayı öngörüyor. Uygur Hareketi, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bireyleri bu yasa tasarısını desteklemeye çağırıyor.
