Haber: İsmail Akgöz
İnsanlar, yaşadıkları problemlerle başa çıkmak, özellikle de motivasyonunu artırabilmek için birtakım yollara başvurur. Bu motivasyon kimi zaman bir psikolojik danışman yoluyla gerçekleştirilirken kimi zaman da bireyin kendi iç yöntemleriyle öne çıkar. Yani insanlar “olumlama” dediğimiz bir yöntem sayesinde de problemleriyle başa çıkmaya çalışıyor. Peki bu yöntem nereden geliyor ve sorunlarla başa çıkmak söz konusu olduğunda ne kadar başarılı?
Kişisel gelişim kitaplarının başucu yöntemi: Olumlama
Kişisel gelişim kitaplarında sıkça yer alan bu yöntem, Emile Coue’nun 1920’lerde ortaya attığı bir fikir ile hayatımıza girdi. Coue, insanların kendilerine sürekli olumlu cümleler tekrarlayarak hayatlarını değiştirebilecekleri yönünde bir görüşü savundu. Ona göre bu, etkili bir yöntemdi. Bu yöntemin gerçekten işe yarayıp yaramadığı hakkında ise uzmanlar arasında elbette farklı görüşler söz konusu.
Bazı uzmanlar, bu yöntemin kişilerin özgüvenini artırdığını, motivasyonunu yükselttiğini ve stresle başa çıkmalarına yardımcı olduğunu belirtip bu davranışı desteklerken bazı uzmanlar ise olumlama yönteminin gerçekçi olmayan beklentiler yarattığını, kişilerin sorunlarını çözmek yerine kaçmalarına neden olduğunu ve hatta depresyonu tetikleyebileceğini öne sürüyor. Peki, olumlama yöntemi kimler için uygun, kimler için değil? Bu soruların cevabını bulmak için Artvin Çoruh Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Özge Canoğulları ile görüştük.
Olumlama yöntemi psikolojik danışmanlık yöntemleriyle ters düşüyor
Dr. Özge Canoğulları, konuya dair bilgilerini paylaşırken özellikle kişisel gelişim kitaplarına değiniyor ve olumlama yönteminin bu kitaplarda çokça vurgulanan bir şey olduğunu söylüyor. Fakat bu yöntemin, psikolojik danışmanlık yöntemleriyle çok da uyumla olmadığı görülüyor. Canoğulları, kişisel gelişim kitaplarının, kişinin sorununu kendi başına çözebileceğini, bu şekilde olumlamalar yaparak sorunların üstesinden geleceğini iddia ettiğini, fakat bunun psikolojik danışmanlıkta anlattıkları şeylere ters düştüğünü şu sözlerle açıkladı:
“Terapide danışan ile danışman arasında karşılıklı etkileşime dayalı bir süreç oluyor ve bu süreçte de danışmanın, danışanın sorunlarından yola çıkarak yönlendirici bazı teknikler kullanması önemli. Burada da bizim kullandığımız teknikler olumlama tekniği olmuyor.”
“Danışan, problemiyle yüzleşmeli”
Dr. Canoğulları, bu konuda danışanın duygusal problemiyle yüzleşmesi gerektiğini vurguluyor. Bu yöntemi ön plana çıkarmaları gerektiğini söyleyen Canoğulları, “Danışanın sorunu her ne ise o duygusal problemiyle yüzleşmesi, duygularını açığa çıkarması yönünde teknikler uyguluyoruz.” diyerek olumlamadan ziyade yüzleşilmesi gereken bir gerçeğin söz konusu olduğunu ortaya koyuyor.
Herhangi bir problemi aşabilmek için onu ortaya çıkarmak ve duruma göre yöntemler geliştirmek gerektiğini söyleyen Dr. Canoğulları, tedaviye dair yöntemlerine şu sözlerle değiniyor:
“Mesela danışanın davranışsal bir sorunu varsa, örneğin ‘Sosyal ortamlarda girişken davranamamak’ gibi. Diyelim ki danışan girişken olmak istiyor. Daha davranışsal yöntemler kullanacaksak, öğrencilerimize bununla ilgili davranışa dayalı egzersizler öğretiyoruz ve danışanlarına da aynı şekilde uygulamalarını istiyoruz.”
“Bu bir polyannacılık”
Danışanlarına çoğunlukla bilişsel terapi yöntemiyle yaklaşan Dr. Canoğulları, bilişsel terapinin de zaten bu olumlama yöntemine sıcak bakmadığını şu sözlerle ifade ediyor:
“Bu bir polyanacılık aslında. Terapide amaç her şeyi olumlu olarak görmek değil. Bilişsel terapi, düşüncedeki mantık dışı inançları ya da otomatik düşünceleri ele alır ve buradaki düşüncelerin daha gerçekçi düşünceler haline gelmesine yardımcı olur.”
Dr. Canoğulları, burada polyannacılık oynamadıklarını aksine gerçeklerle yüzleşerek, birtakım olumsuzlukları da göze alıp teşhis ederek bir yol izlenmesi gerektiğini açıklıyor:
“Danışanın bazen düşünce hataları vardır. Örneğin ‘Herkes beni sevmeli’ ya da ‘Her konuda başarılı olmalıyım’ gibi düşünceleri varsa bunların daha gerçekçi versiyonunun nasıl olabileceğini danışanla tartışıyoruz.”
Canoğulları, burada karşılıklı bir sürecin olduğunu, bu yüzden de kişisel gelişim kitaplarında geçtiği gibi “Her şeyi olumlu gör” tarzında telkinler söylemediğini belirtiyor.
Olumlama, beraberinde hayal kırıklığı getirebilir
Olumlama yönteminin olumlu sonuçlar doğurmayacağı gibi olumsuz birtakım sonuçlar doğurabileceği de söz konusu. Dr Özge Canoğulları, olumlama yönteminin hayal kırıklığı gibi bir çöküş de yaşatabileceğini şu sözlerle açıklıyor:
“Danışan, bu olumlamanın sonrasında ‘Olumladım ama böyle şeyler başıma gelmedi’ şeklinde hayal kırıklığına uğrayabilir, daha çok psikolojik çökkünlük yaşayabilir. Biz de bunu doğru bulmuyoruz. Onun için danışanın kendi düşüncelerini fark edip daha gerçekçi düşünüp kendi hayatında bunu uygulamasını istiyoruz. Gerçekçi düşünen danışan kendi sorunlarıyla başka sorunlar da olduğu zaman yine terapi bittikten sonra da bu bakış açısıyla başka sorunlarıyla baş edebilir. Ama her şeyi her zaman olumlu yönden görmek de olumsuz bir şeyle karşılaşıldığında daha fazla hayal kırıklığı ve psikolojik çöküntü yaşatabilir.”
Bazı durumlarda olumlu düşünmenin faydalı olabileceğini söyleyen Canoğulları, buradaki olumluluktan kastın hayatı pembe gözlüklerle görmek ise, olumsuz bir durumla karşılaşıldığında daha çok hayal kırıklığına uğratacağını dile getiriyor.
“Hayat iyisiyle kötüsüyle bir bütün”
Hayatı iyisiyle kötüsüyle bir bütün olarak görmek gerektiğini söyleyen Dr. Canoğulları, konuya dair sözlerini şöyle tamamlıyor:
“Hayat iyisiyle kötüsüyle sorunlarıyla bir bütün, yaşadığımız tüm duygular bir bütün, her şeyin iyi olması zaten hayatta beklenen bir şey değil. Her zaman mutlu olamayız, her zaman her şeyi olumlu göremeyiz, biz de bir insanız, o yüzden daha gerçekçi bir şekilde olaylara bakabilmek ve bu doğrultuda da danışanları yönlendirebilmek önemli.
İçindekiler
