DEHB Nedir?
DEHB, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu anlamına gelir. DEHB, beyindeki bazı kimyasal maddelerin işleyişindeki farklılıklar nedeniyle oluşan bir nörogelişimsel bozukluktur. DEHB olan kişiler, dikkatlerini bir şeye verme, plan yapma, organizasyon becerisi gösterme, hareketlerini kontrol etme ve dürtülerine karşı koyma gibi alanlarda zorluk yaşarlar. DEHB belirtileri genellikle 12 yaşından önce başlar ve günlük yaşamı ciddi şekilde etkiler.
DEHB Nedenleri Nelerdir?
DEHB’nin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin bir araya gelerek DEHB’ye yol açtığı düşünülmektedir. Örneğin, ebeveynlerinden biri DEHB olan çocukların bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Ayrıca, gebelikte annenin sigara içmesi, uyuşturucu kullanması veya toksinlere maruz kalması gibi durumlar da DEHB gelişimini etkileyebilir. Beyindeki dopamin, norepinefrin ve serotonin gibi kimyasal maddelerin düzgün işlev göstermemesi veya beynin farklı bölgeleri arasındaki sinyal iletiminin bozulması da DEHB semptomlarına neden olabilir.
DEHB Belirtileri Nelerdir?
DEHB belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Ancak, genel olarak üç ana kategori altında toplanabilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Dikkat eksikliği olan kişiler şunları yapabilir:
- Kolayca dikkati dağılabilir veya sıkılabilir
- Bir işe başlayıp bitiremeyebilir veya detayları atlayabilir
- Talimatları takip etmekte veya kurallara uymakta zorlanabilir
- Unutkanlık veya dalgınlık gösterebilir
- Eşyalarını kaybedebilir veya dağınık olabilir
Hiperaktivite olan kişiler şunları yapabilir:
- Sürekli hareket halinde olabilir veya yerinde duramayabilir
- Sınıfta kalkıp dolaşabilir veya masasında zıplayabilir
- Fazla konuşabilir veya ses çıkarabilir
- Sabırsızlık gösterebilir veya sırasını bekleyemeyebilir
- Sakinleşmekte veya uyumakta zorlanabilir
Dürtüsellik olan kişiler şunları yapabilir:
- Sonuçları düşünmeden hareket edebilir veya riskli davranışlarda bulunabilir
- Sözünü kesebilir veya başkalarının işine karışabilir
- Uygunsuz sözler söyleyebilir veya duygularını kontrol edemeyebilir
- Arkadaş edinmekte veya sosyal ilişkilerde sorun yaşayabilir
- Öfke patlamaları yaşayabilir veya saldırgan olabilir
DEHB Nasıl Tedavi Edilir?
DEHB’nin kesin bir tedavisi yoktur. Ancak, semptomları azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler arasında ilaç tedavisi, psikoterapi, davranışsal müdahaleler, eğitim desteği ve aile danışmanlığı sayılabilir. DEHB tedavisinde en sık kullanılan ilaçlar, beyindeki kimyasal maddelerin işleyişini düzenleyen uyarıcı ilaçlardır. Bu ilaçlar dikkati artırabilir, hiperaktiviteyi azaltabilir ve dürtüselliği kontrol edebilir. Ancak, bu ilaçların yan etkileri olabilir ve herkes için uygun olmayabilir. Bu nedenle, ilaç tedavisi bir uzman tarafından reçete edilmeli ve düzenli olarak takip edilmelidir. Psikoterapi, DEHB olan kişilere kendilerini daha iyi tanımalarına, duygularını ifade etmelerine, özgüvenlerini artırmalarına ve sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Psikoterapi aynı zamanda aile üyeleri veya yakınları ile iletişimi de güçlendirebilir. Davranışsal müdahaleler, DEHB olan kişilere istenmeyen davranışlarını değiştirmek için ödül veya ceza gibi yöntemler sunabilir. Davranışsal müdahaleler hem evde hem de okulda uygulanabilir ve ebeveynler, öğretmenler veya bakıcılar tarafından desteklenmelidir. Eğitim desteği, DEHB olan kişilere öğrenme güçlüklerini aşmaları için ekstra yardım sağlayabilir. Eğitim desteği kapsamında özel eğitim programları, bireysel veya küçük grup dersleri, ekstra zaman veya malzeme gibi imkanlar sunulabilir. Aile danışmanlığı, DEHB olan kişilerin aileleri ile ilişkilerini iyileştirmek için faydalı olabilir. Aile danışmanlığı sayesinde aile üyeleri DEHB hakkında daha fazla bilgi edinebilir, çocuklarına nasıl destek olabileceklerini öğrenebilir ve stresle başa çıkma yollarını geliştirebilir.
İçindekiler
