“Sən bizimsən bizimsən durduqça bədəndə can
Yaşa yaşa çox yaşa əy şanlı Azərbaycan…”
-Gültekin (Emin Abid)
Türk coğrafyaları içerisinde Azerbaycan bu coğrafyalar arasında çok büyük bir öneme sahiptir. Özellikle Türkiye Türkleri ile Azerbaycan Türkleri arasındaki dil, kültür ve zihniyet ortaklıkları oldukça çoktur. Her iki coğrafyada Oğuz-Türkmen kitlelerin yoğun yaşadığı coğrafyalar olmuştur. Azerbaycan, tarih boyunca büyük kıyımlara, katliamlara ve despotların hakimiyetine sahne olmuş bir Türk yurdudur. Sovyetler’in o bölgeyi müstemleke haline getirmesi, orada Türkler’e yönelik planlı katliamlar ve asimilasyonlar beraberinde gelmiştir. Sadece bununla da kalmayıp, bölgede bulunan Türk münevverlerine sürgünler, infazlar reva görülmüştür. Türk milleti, tarih boyunca her zorluğu ve çıkmazı, bünyesinde yetişen mütefekkir, şair ve kahraman evlatları ile aşmayı bilen yegane millettir. Bunların içerisinden Emin Abid’i, nam-ı değer “Gültekin” i tanıtacağız. Esir edilmek istenen bir milleti, hürriyet şiirleri ile umutlarını yeşerten Emin Abid, milletinin derdiyle dertlenen “dert sahipleri” arasındadır…
Azerbaycan Kültür Evi öncülüğünde hazırlanan Gültekin (Emin Abid)- Buzlu Cehennem isimli bu kitap, 2018 yılında İstanbul’da yayımlanmıştır. Eser, Azerbaycan Cumhuriyeti Bağımsızlığının 100.yılına; Emin Abid (Gültekin) in doğumunun 120. yılına ithaf edilmiştir.
Bir Asırlık Suskunluk adlı bölümde Emin Abid’in kısa bir hayat hikayesi yer almaktadır. Edebiyatçı, şair Emin Abid Gültekin’in Türkiye’de eğitim aldığı, ulu bilim adamlarından Mehmet Fuat Köprülü’nün danışmanlığında bitirme tezi yaptığı aktarılır.
Gültekin’in hayatı ve ilmî faaliyeti ile ilgili Azerbaycan’da Ali Şamil Hüseyinoğlu ve Bedirhan Ahmedov gibi değerli bilim adamları ilmî eserler hazırlamış, onun hayat hikayesini arşiv belgeleri esasında takdim etmişlerdir.
Çeşitli dergilerde ve gazetelerde yazılarının yayımlandığı belirtilmiştir. Bunlar 1914-1918 yılında Kafkasya’da basılan Kelniyyat, Mekteb, Lek-lek, Mezeli, Dirlik, Babayi-Emir, Molla Nasreddin, Övraği-Nefise dergilerinde; İgbal, Yeni İgbal, Besiret, Sovgat, Azerbaycan gazetelerinde yazmıştır.
Şüphesiz, bir yazarın yetiştiği ortam ve dönemin zihniyeti o yazarın ileride yazacaklarına birer işaret oluyor. Gültekin Emin Abid, müstemleke edilmek istenen Azerbaycan Türk milletine hürriyete dair şiirler, nutuklar söyleyip, her türlü emperyalizme ve esarete karşı olduğunu gazete ve dergilerde haykırmış mümtaz bir şahsiyettir.
“Cihanda âli makam tutmak için gaflet etmeyip, ayağa kalkarak düşmandan intikam al!” diye haykırdığı zaman 16 yaşında idi…
İstanbul’daki Darulmuallimi Aliye’yi bitiren Emin Abid, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Maarif Komiserliği’nin bursuyla İstanbul Darülfünu’nda okumuş, Türkiye’de, Viyana, Budapeşte ve Kazvin kütüphanelerinde araştırmalar için belgeler toplamıştır. Böylece, Avrupa metotları ile Azerbaycan Türklerinin edebiyat tarihini yazmaya başlamıştır.
Emin Abid’in eserlerinin kendi el yazısıyla yazılmış tek nüshası, İstanbul Üniversitesi’nin arşivindedir. Bu eserin eüzerinde “Emin Abid, Azeri Edebiyatı Tarihi” yazısı onun altında “Kabul edilmiştir, 21 Eylül 1926” kaydı ve Mehmet Fuat, Ali Hikmet, Ferid adları ile imzaları vardır.
